Pierwszy dzień marca został wybrany jako dzień pamięci o tych, którzy z bronią w ręku walczyli o wolną i niepodległą Polskę z nowym powojennym reżimem komunistyczny. Tego dnia w 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie strzałem w tył głowy zostali zamordowani, po wieloletnim śledztwie, więzieniu i torturach przez Bezpiekę członkowie IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – prezes WiN ppłk Łukasz Ciepliński oraz Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Józef Rzepka, Franciszek Błażej, Józef Batory i Karol Chmiel.
Święto ustanowione zostało przez Sejm 3 lutego 2011 roku. W uzasadnieniu projektu stawy czytamy: ustanowienie święta „jest wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji patriotycznych, za krew przelaną w obronie Ojczyzny (…). Narodowy Dzień pamięci „Żołnierzy Wyklętych” to także wyraz hołdu licznym społecznościom lokalnym, których patriotyzm i stała gotowość ofiar na rzecz idei niepodległościowej pozwoliły na kontynuację oporu na długie lata”.