„Rolniku nie daj się kleszczom”, to hasło jednej z kampanii prewencyjnych KRUS. Potencjalnie na spotkanie z nimi narażona jest każda osoba spędzająca czas w lesie, na łonie natury, przydomowym ogródku czy parku miejskim. Kleszcze przenoszą groźne choroby, zwłaszcza boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu. Dlatego warto chronić się przed ich pogryzieniem. Po powrocie z miejsc, w których mogą występować kleszcze, należy dokładnie obejrzeć całe ciało. Kleszcze najczęściej można znaleźć tam, gdzie skóra jest najdelikatniejsza (na rękach, nogach, głowie – na granicy włosów i za uszami, w zgięciach stawów, w pachwinach oraz fałdach skórnych).
Zagrożenie ugryzieniem przez kleszcza dotyczy praktycznie terenu całego kraju. Największa aktywność kleszczy występuje między majem a listopadem, a najwięcej zachorowań notuje się w czasie żerowania nimf – od maja do sierpnia.
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zachorowaniu jest niedopuszczanie do pogryzienia przez tego pajęczaka. Dlatego ważne jest przestrzeganie zasad, które to ryzyko minimalizują:
• możliwie szczelnie okrywać ciało (koszula z długimi rękawami, spodnie z długimi nogawkami, kryte buty, wysokie skarpety – nie muszą być grube, żeby skutecznie ochronić – wskazane jest także nakrycie głowy); należy zadbać o odpowiedni strój, zwłaszcza podczas prac polo-wych, pracy w lesie, zbierania owoców runa leśnego
• nie siadać bezpośrednio na trawie, na zwalonych drzewach
• unikać spacerów w wysokiej trawie, zaroślach – wybierać przetarte ścieżki
• zachować szczególną ostrożność na terenach masowego występowania kleszczy i w sezo-nie ich wzmożonej aktywności
• stosować środki odstraszające kleszcze np. repelenty – zawsze zgodnie z instrukcją produ-centa
• uważnie sprawdzać ciało swoje i swoich dzieci po powrocie do domu.
Rolnicy, podobnie jak leśnicy, z uwagi na miejsce i charakter pracy, są szczególnie narażeni na choroby odkleszczowe.
Borelioza (krętkowica kleszczowa) to groźna choroba zakaźna atakująca wiele narządów. Jest dziś najczęściej stwierdzaną chorobą odkleszczową. Przebiega wieloetapowo, a każda z jej faz daje inne objawy. Przy boreliozie wczesnej jest to rumień wędrujący i kilka lub kilkanaście dni po ugryzieniu, inne zmiany skórne oraz objawy grypopodobne. Natomiast do objawów zachodzących przy boreliozie późnej, zaliczamy między innymi: przedłużający się stan podgorączkowy, dreszcze, poty z nieznanych przyczyn, nawracające bóle głowy, mięśni i stawów, dezorientacje, zagubienie czy oszołomienie, duszności, kaszel jak oraz zaburzenie snu.
Kleszczowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – w skrócie KZM to choroba, która daje objawy podobne do grypy. Towarzyszą jej gorączka, bóle głowy, nudności i wymioty. Choć zwykle choroba przebiega łagodnie, w skrajnych przypadkach może prowadzić do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego – porażenia nerwów, niedowład kończyn. KZM, podobnie jak borelioza, daje w pierwszej fazie objawy grypopodobne – bóle głowy, gorączkę, bóle mięśni, które utrzymywać się mogą od kilku dni do dwóch tygodni. U niektórych osób następuje zaostrzenie objawów – rośnie gorączka, pojawiają się wymioty i objawy ze strony układu neurologicznego (m. in. sztywność karku). Nie podjęte na czas leczenie, może trwale uszkodzić układ nerwowy. Nosicielami wirusa mogą być także zwierzęta gospodarskie, jednak same nie chorują na KZM.
Pomimo rozwoju medycyny, nadal najlepszą metodą obrony przed boreliozą, KZM i innymi chorobami przenoszonymi przez kleszcze, jest unikanie kontaktu z zakażonymi stawonogami – pamiętajmy, że warto stosować się do zasady, lepiej zapobiegać, niż leczyć.
