Białków

 

Białków założony został na pagórkowatym terenie stanowiącym przedłużenie Wzgórz Trzebnickich.

Jest to niewielka wieś powstała jako osada przyfolwarczna. Zabudowa wsi nieregularna i rozproszona powstawała w pomocnej i wschodniej jej części. Północną i północno-wschodnią granicę zabudowy wyznacza lokalna droga prowadząca ze Stryjna do Grzeszyna.

Pierwsza źródłowa wzmianka o Białkowie pochodzi z roku 1202, kiedy to wieś płaciła czynsz klasztorowi lubiąskiemu.
Pierwszym znanym z nazwiska właścicielem tutejszych dóbr szlacheckich był von Nieselmeuschel, do którego dominium należało około połowy wieku XVII.
Przed rokiem 1882 dominium przeszło na własność Leo Wutschowsky’ego, który sprawował urząd cesarskiego radcy dworu. Wtedy też zapewne wybudowany został, zachowany do czasów obecnych, pałac. Jest to duży eklektyczny obiekt o silnie rozczłonkowanej bryle.

Leo Wutschowsky z wykształcenia był astronomem i dla własnych celów, na początku lat 80. XIX w., wybudował na terenie otaczającego pałac parku obserwatorium astronomiczne. Złożone jest ono z trzech niewielkich budynków połączonych z pałacem i między sobą drewnianym krytym gankiem. Już w roku 1882 przywiezione zostało z Rosji urządzenie służące do dokładnego określania czasu astronomicznego. Główny refraktor zainstalowany został rok później, w budynku przykrytym obrotową kopułą. W trzecim budynku mieściło się urządzenie potrzebne do obserwacji i badania komet.
Wutschowsky zmarł w roku 1927. Od tego czasu w obserwatorium zawsze pracował asystent wrocławskiego obserwatorium astronomicznego.

W 1930 roku na terenie parku, na potrzeby obserwatorium, wzniesiony został dodatkowy budynek.
Obecnie białkowskie obserwatorium stanowi własność Uniwersytetu Wrocławskiego.
Przy pałacu na początku wieku XX założony został park krajobrazowy o cechach naturalistycznych. Wśród drzewostanu występują 150 – letnie dęby, graby, lipy i buki.